علت های نشست کردن ساختمان
ساختمانها ممکن است به دلایل مختلفی نشست کنند. برخی از مهمترین علل نشست ساختمانها عبارتاند از:
کیفیت پایین خاک و زمین:
خاکهای ضعیف، نرم و متراکم نشده میتوانند باعث نشست ساختمان شوند.
زمینهای با رس و سیلت بالا یا آبرفتهای ضعیف بیشتر در معرض نشست قرار دارند.
تخلیه آب زیرزمینی:
برداشت بیش از حد آب زیرزمینی میتواند باعث فروچالههای زمین و نشست ساختمانها شود.
این مسئله در مناطق شهری و صنعتی که میزان برداشت آب بالاست، بیشتر اتفاق میافتد.
عملیات ساختمانی و زیرزمینی:
گودبرداریهای عمیق، حفر تونلها و ساخت و سازهای دیگر در زیر زمین میتوانند باعث نشست ساختمانهای مجاور شوند.
جابجایی و تغییر در توزیع وزن در زیر زمین، منجر به نشست ساختمانها میشود.
نشست طبیعی زمین:
فرایندهای طبیعی مانند فرونشست لایههای زمین، فرونشست تدریجی زمین و حرکات تکتونیکی نیز میتوانند باعث نشست ساختمانها شوند.
این مسئله در مناطق مستعد لرزشهای زمین و فرونشست کم عمق بیشتر مشاهده میشود.
عوامل محیطی:
تغییرات شدید دما، رطوبت و بارندگی میتواند باعث تورم یا انقباض خاک شده و منجر به نشست ساختمانها شود.
در مناطقی با آب و هوای افراطی این مسئله بیشتر اتفاق میافتد.
به طور کلی، شناخت دقیق شرایط زمین و اجرای اصولی عملیات ساختمانی میتواند از بروز نشست ساختمانها جلوگیری کند.
ساختمانهای قدیمی در مناطق شهری چه مشکلات نشست بیشتری دارند؟
ساختمانهای قدیمی در مناطق شهری به دلایل مختلفی مشکلات نشست بیشتری دارند:
کیفیت پایین خاک و زمین:
در مناطق شهری قدیمی، اغلب روی زمینهای آبرفتی ساخته شدهاند که کیفیت و استحکام پایینی دارند.
با گذشت زمان و افزایش بار وارده بر زمین، این خاکهای ضعیف دچار نشست میشوند.
تخلیه آب زیرزمینی:
در مناطق شهری قدیمی، استخراج بیش از حد آب زیرزمینی برای مصارف مختلف بسیار رایج است.
این موضوع باعث فروچالههای زمین و نشست ساختمانها میشود.
تغییرات زیرساختی:
در طول زمان، اجرای پروژههای زیرساختی مانند حفر تونلها، احداث خطوط مترو و… در مناطق قدیمی شهری باعث دستخوردگی زمین و نشست ساختمانها میگردد.
عمر طولانی:
ساختمانهای قدیمی معمولاً سیستم پی و شالوده ضعیفتری دارند.
با گذشت زمان و تحمل بار وارده، این سیستمهای ساختمانی ضعیفتر شده و دچار نشست میشوند.
تغییرات محیطی:
در مناطق قدیمی شهری، تغییرات شدید آب و هوایی، افزایش سطح آبهای زیرزمینی و سایر عوامل محیطی بیشتر میتواند باعث نشست ساختمانها شود.
بنابراین ویژگیهای منحصربهفرد مناطق شهری قدیمی، این ساختمانها را مستعد نشست بیشتری میکند و نیاز به توجه ویژه در طراحی، اجرا و نگهداری دارند.
چه روشهای پیشگیرانهای برای جلوگیری از نشست ساختمانها وجود دارد؟
برای پیشگیری از نشست ساختمانها در مناطق شهری قدیمی، روشهای مختلفی وجود دارد:
بررسی دقیق زمین و خاک:
انجام آزمایشهای ژئوتکنیکی برای ارزیابی وضعیت خاک و زمین پیش از ساخت و ساز
طراحی سیستم پی و شالوده متناسب با شرایط خاک
کنترل تخلیه آب زیرزمینی:
ممنوعیت یا محدودیت برداشت بیرویه آب زیرزمینی
تقویت و حفظ تعادل آبهای زیرزمینی
اصلاح زیرساختها:
بازسازی و بهسازی سیستمهای زیرزمینی مانند شبکههای لولهکشی آب و فاضلاب
اجرای پروژههای عمرانی با دقت بیشتر و کمترین دستکاری در زمین
مقاومسازی ساختمانها:
استفاده از سیستمهای پی و شالوده مقاومتر مانند پیهای عمیق و شمعها
استفاده از مصالح و روشهای اجرایی با کیفیت بالاتر
پایش مستمر و نگهداری:
نظارت مداوم بر تغییرات ارتفاعی و نشست ساختمانها
انجام اقدامات جبرانی و تعمیرات به موقع
اجرای صحیح این راهکارها میتواند از بروز مشکلات نشست در ساختمانهای قدیمی شهری پیشگیری کند.
>>> خرید الیاف بتن
آیا نشست ساختمانها میتواند به طور کامل پیشبینی و کنترل شود؟
خیر، امکان پیشبینی و کنترل کامل نشست ساختمانها وجود ندارد. این پدیده تحت تأثیر عوامل متعددی است که کاملاً قابل کنترل نیستند. برخی از دلایل این محدودیت در کنترل نشست ساختمانها عبارتند از:
پیچیدگی زمینشناسی و خصوصیات خاک:
تغییرات زمینشناسی و ترکیب لایههای خاک در یک محدوده محلی
وجود انواع مختلف خاک با رفتار متفاوت در یک پروژه
محدودیت در اطلاعات و دادهها:
عدم دسترسی به اطلاعات کامل از زیرساختها و شبکههای موجود در زمین
عدم امکان انجام آزمایشهای تکمیلی در همه نقاط پروژه
تأثیر عوامل محیطی غیرقابل کنترل:
نوسانات سطح آبهای زیرزمینی
وقوع حوادث طبیعی مانند زلزله و سیل
محدودیتهای فنی در اجرا و نگهداری:
امکان خطاهای اجرایی در دوره ساخت
کاهش کیفیت و عملکرد سازه در طول زمان
بنابراین، اگرچه اقدامات پیشگیرانه میتوانند از بروز نشست جلوگیری یا آن را کاهش دهند، اما نمیتوان نشست را به صورت کامل کنترل و پیشبینی کرد.